به گزارش خبرنگار سیاسی حیات؛ میدان گازی «آرش» یا «دُره» از میدان‌های گازی است که در شمال خلیج فارس در سال ۱۳۴۶ توسط شرکت ژاپنی AOC کشف شد و نام خلیج فارس خود سند و هویت این میدان گازی است تا ادعای ایران نسبت به بخش شمالی این میدان را به اثبات برساند.

در سال ۱۹۶۲ ذخایر عظیم گازی آرش با حجم ۳۵ تا ۶۰ تریلیون فوت‌ مکعب (۶۰ هزار میلیارد فوت‌ مکعب) تخمین زده شد، که از صددرصد این میدان گازی حدود ۴۰ درصد آن در آب‌های ایران است، اما کشورهای عربستان و کویت نیز مدعی هستند که این میدان در منطقه بی‌طرف آنها هم قرار دارد.

اما آنچه که مهم بوده، این است که ایران هنوز نتواسته مالکیت خود و بهره‌برداری از این میدان را به اثبات رسانده و فعالیت رسمی خود را به اقدام اجرایی تبدیل کند. این اختلافات از آنجایی شروع شد که ایران امتیاز دریایی را به شرکت نفت انگلیس و ایران اعطا کرد ولی در سال ۲۰۰۱ و پس از اینکه ایران عملیات و اکتشافات در میدان گازی را به شکل رسمی آغاز کرد، بلافاصله کویت، ایران را تهدید به شکایت در مجامع بین‌المللی کرد.

در زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی، ایران فعالیت‌های اکتشافی را متوقف و از سکوی ساخته شده برای این میدان در میدان‌های گازی دیگر استفاده کرد اما در نهایت ایران بهره‌برداری خود از این میدان را در سال ۱۳۹۱ آغاز کرد. در آن روزها، کویت و عربستان خودشان را مدعی این میدان می‌دانستند و این ادعا سبب شد تا ایران نسبت به قراردادهای این دو کشور در مارس ۲۰۲۲ واکنش نشان دهد. پس از آن، وزیر خارجه کویت نسبت به این واکنش اعلام کرد؛ میدان گازی آرش، یک میدان سه‌جانبه بین کویت، عربستان و ایران است.

درحالی‌که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، حق طبیعی ایران از این میدان گازی را نادیده گرفتند و این حق و منبع گازی را بین خود تقسیم کرده‌اند؛ اسناد رسمی مذاکرات کویت و ایران نشان می‌دهد که سال‌هاست این دو کشور توسعه و بهره‌برداری از این میدان را منوط بر مشخص شدن مرز آبی گذاشته‌اند. البته لازم به یادآوری است که این میدان گازی می‌تواند تاثیر بسیاری در اقتصاد ایران داشته باشد تا مسئولان سیاسی و اقتصادی کشورمان، در روابط تجاری نسبت به کشورهای دیگر موفق‌تر عمل کنند.

در این رابطه، هادی بیگی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در آخرین اظهار نظر خود در خصوص میدان گازی آرش، از آخرین توافق بین ایران و عربستان خبر داد و گفت: میدان گازی آرش در بین کشورهای ایران، کویت و عربستان، بُعد سیاسی گرفته و این میدان گازی دیگر ذخایر زیادی ندارد که کشورها بخواهند روابط خود را به‌خاطر آن، تحت‌الشعاع قرار دهند.

چندی پیش هم مرتضی محمودوند عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در گفتگو با حیات در خصوص میدان گازی آرش اعلام کرده بود که «با بردن متن استراتژیک درست در تریبون‌های سازمان ملل می‌توانیم بیشترین تاثیر مثبت و بیشترین آورده را برای باز پس گیری این آوردگاه داشته باشیم؛ و با بازپس‌گیری این میدان گازی، بیشترین موانع را از جلوی پای ملت ایران برداریم.»

جواد اوجی، وزیر نفت ایران فروردین ماه ۱۴۰۱ با انتشار مطلبی اعلام کرد که «مطالعات جامع میدان مشترک آرش با حفاری چاه اکتشافی و انجام لرزه‌نگاری تکمیل شده است و به‌زودی با نصب جکت (پایه) عملیات حفاری در این میدان آغاز خواهد شد. گرچه ما مایل به مذاکره و همکاری برای توسعه میدان‌های مشترک هستیم اقدامات یکجانبه، مانع طرح مذکور نخواهدشد.»

این اظهارات وزیر نفت نشان می‌داد ایران از این پس قرار نیست مثل سال‌های گذشته، نظاره‌گر تقسیم منابع گازی ایران در میدان مشترک آرش، بین کویتی‌ها و سعودی‌ها بماند و بعد از ۲۲ سال وقفه در توسعه میدان گازی آرش، بار دیگر اقدامات توسعه‌ای را برای برداشت گاز از این مخزن مشترک، آغاز می‌کند؛ اما در یک‌سال گذشته نیز اتفاق مؤثری در میدان آرش از سوی ایران رخ نداد و به‌نظر می‌رسد روز به روز این کشورها، در تقسیم منابع ایران حریصانه‌تر رفتار می‌کنند.

اما آیا گذشتن از این میدان گازی صرف اینکه دیگر ذخایر قابل توجهی ندارد توجیه درستی است؟ آیا هر آن‌چیزی که مربوط به خاک و آب این سرزمین بود، از وقتی که منابعی دارد تا وقتی که آن منابع محدود می‌شود، باید نادیده گرفته شود؟ 

در سال ۱۳۹۵ یکی از خبرگزاری‌های رسمی کشور در هشداری اعلام کرد که کویت، سهم ایران را از میدان گازی آرش به عربستان بخشید، آیا امروز دوباره به گذشته برگشته‌ایم؟ پرسش‌های اساسی در این زمینه، این است که آیا سند همکاری بین سعودی‌ها و کویت برای برداشت و تولید روزانه ۱ میلیارد فوت مکعب گاز و ۸۴ هزار بشکه میعانات گازی از این میدان مشترک، کم و بی‌ارزش است؟  بایستی جدیت خود را در رابطه با این میدان گازی در مجامع بین‌المللی نشان دهیم نه اینکه با اظهارات دلسرد کننده زمینه را برای بی‌اهمیت جلوه دادن موضوع فراهم کنیم.